Als je het zelf nog nooit hebt meegemaakt, kan het proces van liedjes maken esoterisch en ingewikkeld lijken – kennis die alleen is voorbehouden aan degenen die er al mee bezig zijn. We lichten in dit artikel een tipje van de sluier op en geven je een kijkje in elke noodzakelijke stap van het maken van een liedje, van begin (eerste ideeën) tot eind (post-release).
Iedereen heeft een ander creatief proces, dus sommige van deze stappen kunnen in een andere volgorde worden uitgevoerd. Niettemin doorloopt elke songwriter en artiest ze allemaal op een bepaald moment om er zeker van te zijn dat hun muziek op het hoogste niveau is gemaakt en dat alle puntjes op de i zijn gezet.
1. Inspiratie slaat toe
Wat een liedje inspireert kan letterlijk van alles zijn – een interactie, een melodie die in je hoofd opkomt, een gedicht dat je leest, een verhaal dat je hoort – maar het begint altijd met een klein idee waar je nieuwsgierig naar wordt en waarvan je weet dat het verder ontwikkeld zou moeten worden. Sommige mensen worden naar de tekentafel gebracht door externe factoren zoals hierboven genoemd, terwijl anderen beginnen met een intentie en wat rommelen op een instrument totdat ze een idee hebben gevonden dat het waard is om verder te worden uitgewerkt. Hoe dan ook, er is altijd een “ah” element dat de kern van het nummer wordt en wat de andere elementen die volgen inspireert.
De volgende stap hangt af van iemands creatieve proces of van de inspiratie die hem ertoe aanzette om het nummer te gaan maken. Het grote creatieve debat is of je eerst met muziek of eerst met tekst moet beginnen. De meeste artiesten neigen vrij consequent naar het een of het ander, maar eerlijk gezegd doet iedereen een beetje van beide. Elton John staat erom bekend dat hij eerst zijn songtekst schrijft en de hit “Get Back” van The Beatles begon met de titel. De meeste anderen beginnen met een toplijn (leadmelodie) of een akkoordenschema om de bal aan het rollen te krijgen. We zullen behandelen hoe beide processen meestal werken.
2a. Begin met muziek
De meeste mensen vinden het makkelijker om ideeën te krijgen als ze beginnen met een instrumentaal stukje. Dit kan iets zijn dat ze van YouTube hebben gehaald, een loop die ze hebben gevonden op een sample website zoals Splice, een snelle akkoordprogressie op een instrument, of iets dat ze zelf hebben geproduceerd in een DAW. In alle gevallen dient het instrumentaal als basis voor het nummer en geeft het de artiest een idee van het tempo en de toonsoort van de tekst en melodie.
Als je begint met een instrument, speel dan wat tot je een paar akkoorden vindt die je goed vindt klinken. Als je er 4 kiest die achter elkaar goed klinken, heb je zojuist een akkoordenschema gemaakt en kun je het opnemen en in een lus zetten voor als je wilt beginnen met het schrijven van teksten. Als je begint in een DAW, kies dan een instrument of percussiegeluid om je beat op te bouwen of sluit een MIDI-instrument aan om akkoorden op die manier te testen. Als je in MIDI speelt, kun je een eerste idee neerzetten en de noten in het programma veranderen om dingen te testen die je misschien niet fysiek kunt spelen.
2b. Begin met tekst
Eerst de tekst hoeft niet te betekenen dat het hele nummer is uitgeschreven voordat je aan de muziek begint. Het betekent vaak dat je één regel of zin gebruikt en van daaruit een couplet of refrein opbouwt. Als je de tekst van een nummer leest zonder muziek, zul je merken dat het leest als een gedicht. Veel artiesten schrijven gedichten of dagboeken en halen inspiratie uit hun eigen gedichten om het thema, rijmschema of zelfs de exacte tekst van hun volgende nummer te bepalen. Hoe je het ook wilt, schrijf een paar woorden of regels op en kijk of ze je iets vertellen over waar je liedje over zou kunnen gaan. Ga van daaruit verder met het vertellen van het verhaal. Als je al in een vroeg stadium weet wat het algemene thema van je liedje is, zal dat je helpen als je klaar bent om muziek toe te voegen aan je tekst.
3. Koppel ze
De volgende stap is het koppelen van de muziek en de tekst. Als een beat vooraf is gegaan aan de tekst, kun je het makkelijkst luisteren naar wat je hebt bedacht en beginnen te freestylen met de woorden die in je opkomen. De meeste artiesten beginnen met wartaal en zetten er later woorden bij. Het gaat erom dat je een soort flow creëert, zodat je weet waar de woorden in het ritme passen. Zangers slaan hier meestal twee vliegen in één klap door freestyle te zingen, waardoor je zowel melodie- als tekstideeën krijgt. Neem alles wat je hebt op en bewaar het en sorteer het achteraf totdat je iets vindt dat je mooi vindt en waar je omheen kunt bouwen.
Als je bent begonnen met een tekst, denk dan na over de emotie die je woorden proberen over te brengen en zoek een melodie of akkoordenschema dat hetzelfde gevoel oproept. Het gebruik van emotie en stemming zal het proces van het kiezen van geluiden en andere productie-elementen enorm versnellen, omdat je meteen weet of ze resoneren met het gevoel waar je voor gaat. Lees voor het ritme en tempo je tekst hardop en kijk of je ergens een pauze hoort. Dit kan je helpen om uit te vinden hoe lang een maat moet zijn.
4. Opnemen
Als de basisstructuur van het nummer klaar is en de tekst min of meer vastligt, is het tijd om op te nemen. Sommigen kiezen ervoor om op te nemen terwijl ze schrijven, terwijl anderen pas de studio induiken als het nummer helemaal klaar is. Ieder zijn eigen keuze! Er is geen goede of foute manier.
De koppeling van muziek en tekst uit het laatste deel vereist dat ten minste een van de twee op de een of andere manier is opgenomen, of dat nu in voice memo’s is of rechtstreeks in een DAW, dus een deel van het opnameproces kan al gedaan zijn. Als het schrijfproces is voltooid, zullen artiesten die hun nummer thuis hebben geschreven met een notitieblok en een instrument, studiotijd boeken (of thuis opnemen als ze de apparatuur hebben) om een kwaliteitsopname van het nummer te krijgen. Als ze niet weten hoe ze zelf moeten opnemen, wat vervelend kan zijn in een grote studio, laten ze een technicus meedoen aan de sessie om ze op te nemen. Degenen die rechtstreeks in een DAW werkten (thuis of in een studio met een producer) zullen een aantal goede opnames hebben, een aantal wartaal en een aantal wegwerpopnames. Als er eenmaal een besluit is genomen over de tekst en de melodie, gaan ze verder met het afronden van de opnames en doen ze alle vocale takes opnieuw totdat ze er tevreden over zijn.
5. De productie van het nummer uitwerken
Dit is het deel van het proces waar alle toeters en bellen worden toegevoegd. De leadzang is klaar, de basisproductie is klaar en nu is het tijd om met de producer om de tafel te gaan zitten om er een extra sausje overheen te gooien. Dit kan betekenen:
- Meer instrumenten toevoegen (muzikanten die in de studio komen spelen of MIDI gebruiken)
- Harmonieën (aka vocal stacks) en adlibs toevoegen
- Aan de structuur werken (een refreinherhaling toevoegen, een outro toevoegen)
- Overgangen tussen secties toevoegen (fade outs, overgangsgeluiden)
- Andere artiesten een couplet of achtergrondvocalen laten toevoegen
- Tekst- of nootwijzigingen aanpassen
- Effecten en bewerking afmaken
Dit gedeelte wordt niet in zijn geheel gedaan als je als schrijver een demo opneemt voor een andere artiest. Het is gebruikelijk om harmonieën toe te voegen, maar het is niet nodig om te zwoegen op kleine details omdat de uiteindelijke artiest of producer aan wie het nummer wordt overhandigd waarschijnlijk wijzigingen zal aanbrengen.
Als je zelf een artiest bent, is dit het moment waarop je er echt aan kunt werken om het nummer tot leven te laten komen op de manier die jij voor ogen hebt. Hierdoor geef je het meer persoonlijkheid.
6. Mixen en masteren
Als de productie en opname helemaal klaar zijn, moet elk nummer hoe dan ook door het mix- en masteringproces.
Mixtechnici nemen de stems (elk individueel spoor/element van een nummer) en balanceren ze zodat alles samenhangend klinkt. Dit kan betekenen dat het volume van bepaalde instrumenten lager wordt gezet dan dat van andere, dat geluiden links en rechts in het stereoveld worden gespreid en dat compressie en EQ worden gebruikt om ervoor te zorgen dat geluiden niet botsen. Je kunt meteen het verschil horen tussen een slecht gemixt nummer en een goed gemixt nummer, zoals te zien is in de video hieronder.
Mastering is het proces waarbij de eindmix van een nummer wordt genomen en ervoor wordt gezorgd dat het klaar is om te worden afgespeeld op alle mogelijke apparaten met de hoogst mogelijke kwaliteit. Onze telefoons, auto’s, koptelefoons, streamingdiensten en luidsprekers zijn allemaal net iets anders ontworpen en geven de voorkeur aan verschillende samplefrequenties, en het is de taak van een geluidstechnicus om geluidsbestanden voor te bereiden die in al die formaten goed klinken.
Een goede mix en master is het grote verschil tussen amateurmuziek en professioneel klinkende muziek, dus zorg ervoor dat je deze stap nooit overslaat als je van plan bent iets uit te brengen. Het is een belachelijk belangrijk onderdeel van het muziek maken dat je niet over het hoofd moet zien.
7. Distributie
Zodra een artiest de definitieve masteropname van zijn nummer heeft en het wil uitbrengen, wordt het nummer ingediend bij een distributeur. Een distributeur is verantwoordelijk voor het beschikbaar maken van muziek op alle streamingplatforms en sociale media, en soms voor het aanbieden van een nummer aan afspeellijsten of sync-plaatsingen. Als een artiest is aangesloten bij een label, dan zorgt het label voor de distributie en dat het bestand met het nummer bij de juiste mensen en op de juiste plaatsen terecht komt. Als de artiest onafhankelijk is, zal hij of zij zich aanmelden bij een digitale distributeur zoals Distrokid of TuneCore. Deze platforms zijn slechts twee van een groot aantal distributiebedrijven die online beschikbaar zijn en waar artiesten zonder contract gebruik van kunnen maken. Het aanmeldproces is heel eenvoudig en vereist dat je het meerdere weken voor je releasedatum afrondt, zodat ze genoeg tijd hebben om alles (metadata, pitching) correct en op tijd af te krijgen. Eenmaal ingediend kunnen artiesten een pre-save link maken, zelf pitchen naar afspeellijsten op streamingdiensten en hun aankomende release teasen.
8. Visuele middelen
Terwijl het nummer wordt verwerkt voor distributie, komen de visuele tegenhangers tot leven. Cover art, muziekvideo’s, Spotify canvassen, tekstvideo’s en fotoshoots worden een belangrijk aandachtspunt omdat ze allemaal tot op zekere hoogte nodig zijn om de muziek te promoten en mensen enthousiast te maken voor de release. Cover art moet als eerste worden gemaakt, omdat het moet worden toegevoegd aan de inzending naar de distributeur, en de rest komt daarna.
Dit is het moment waarop het verstandig wordt om een marketingplan op te stellen, zodat je weet wanneer je wat moet posten – teasers, BTS-beelden, fragmenten, de hele mikmak. De minimale must-haves voor elke release zijn cover art, een Spotify canvas en een lange en korte video voor sociale media om het project aan te kondigen en mensen eraan te herinneren op de dropdag. Als je bijvoorbeeld beelden hebt van het muziekmaakproces en een fotoshoot organiseert, heb je genoeg statische en videocontent om mee te werken en op te knippen voor verschillende doeleinden.
9. Lancering en promotie
De dag van de release is aangebroken en het nummer is nu de wereld in… overal. Het staat op streamingdiensten, sociale media-apps, het internet in het algemeen en heeft het potentieel om een plaats te krijgen op tv, in films, in videogames, enzovoort. Hoe zorgen artiesten ervoor dat de hype aanhoudt en de muziek een gezond aantal streams blijft ontvangen? Ze promoten het! Promotie is de hartslag van het nummer na de release. Door middel van berichten op sociale media, interviews, optredens in tv-programma’s, liveoptredens en advertenties blijft het nummer hangen in de hoofden van iedereen die er aandacht aan besteedt.
Dit is wanneer het belangrijk is om een persbericht en contactgegevens van verschillende media te hebben. Onafhankelijke artiesten of labels nemen contact op met de media voorafgaand aan de release zodat ze er een stuk over kunnen schrijven, of ze sturen het op als het eenmaal uit is. Hoe dan ook, het gaat erom dat mensen gaan praten en dat ze willen luisteren. Hetzelfde geldt voor afspeellijsten. Afspeellijstcuratoren die zeer succesvolle Spotify-afspeellijsten beheren zijn altijd op zoek naar nieuwe muziek, dus na de release is het perfecte moment om hen een nieuw nummer te sturen voor een mogelijke toevoeging aan de afspeellijst. Als het nummer het goed doet op streamingplatforms en sociale media, zullen programmeurs van radiostations ook interesse tonen.
Voor promotie buiten de sociale media om heb je vaak een netwerk van contacten nodig, waar je moeilijk aan kunt komen als je net begint. Als je connecties wilt maken met mensen in de industrie (journalisten, bloggers, playlist curators, influencers, radiostations, labels en meer), dan kun je ze bereiken via Groover en je muziek direct opsturen. Het stroomlijnen van het pitchingproces bespaart je veel tijd en energie omdat je met het platform ook echt een reactie krijgt.
10. Royalty’s
Hoe langer een liedje beschikbaar is voor het publiek, hoe meer royalty’s het oplevert. Royalty’s zijn, even simpel gezegd, de kleine betalingen die worden gegenereerd elke keer dat een nummer wordt gestreamd, gedownload of afgespeeld in het openbaar. De fijne kneepjes van dit systeem zijn erg complex en worden in meer detail uitgelegd in een artikel over dit onderwerp.
Het komt erop neer dat iedereen die aan het liedje heeft meegewerkt tijdens de creatie (behalve de mixer en de master) recht heeft op een percentage van het auteursrecht (eigendom) en dus van het geld dat het oplevert. Als een nummer eenmaal is uitgebracht, moet het worden geregistreerd bij incassobureaus voor royalty’s zodat de makers hun inkomsten kunnen ontvangen. Dit betekent dat alle betrokkenen tevreden moeten zijn met het eigendomspercentage dat ze krijgen. Labels doen hier het vuile werk en onderhandelen met de vertegenwoordigers van de producer, songwriters en artiest om ervoor te zorgen dat iedereen het eens is en er contracten kunnen worden opgesteld. Onafhankelijke artiesten moeten deze soms ongemakkelijke gesprekken met hun medewerkers zelf voeren om er zeker van te zijn dat ze op één lijn zitten en zich zo snel mogelijk kunnen inschrijven.
Zodra de registratie is voltooid, worden alle royalty’s die door het nummer zijn gegenereerd maandelijks of per kwartaal uitbetaald aan iedereen die is gecrediteerd… voor altijd!
11. Wat nu?
Het mooiste aan muziek maken is dat het geen houdbaarheidsdatum heeft. Als een nummer eenmaal uit is, is het voor altijd uit en gaat het een eigen leven leiden. Sommige nummers zijn enorm succesvol en worden net zo snel vergeten als ze opkwamen, andere worden regelrechte hits, sommige hebben jarenlang een laag en stabiel aantal streams en weer andere krijgen pas tientallen jaren na hun release hun moment in de schijnwerpers.
Bij artiesten als Rick Astley, Kate Bush, of recenter The Cranberries, vonden de hits die zoveel jaren geleden in de hitlijsten stonden (Never Gonna Give You Up, Running Up That Hill en Linger) hun weg terug naar de voorgrond van de popcultuur na tientallen jaren inactiviteit! Of het nu een internetgril, een tv-syncplaatsing of een populaire cover is die je zover brengt, een nummer dat opnieuw de ether ingaat (en een hele nieuwe golf van inkomsten oplevert) is niet ongewoon, maar wel onvoorspelbaar. We kunnen proberen trends te beheersen, maar er is echt geen manier om te weten welke rol een nummer gaat spelen als het eenmaal de wereld is ingestuurd. Het enige wat je als artiest kunt doen is er trots op zijn, het promoten en doorgaan met creëren.
—
